Czy potrafisz... odpoczywać?

W artykułach na blogu Medream niemal zawsze piszemy o nauce: metodach przyswajania wiedzy, skutecznego koncentrowania się na zadaniach, budowania motywacji... Tym razem mam dla Ciebie parę wskazówek dotyczących zupełnie innego tematu, który jednak - jak za chwilę odkryjesz - jest nierozłącznie związany z uczeniem się. Dziś zajmiemy się odpoczynkiem i relaksem.

Dlaczego odpoczynek jest tak ważny?

Ponieważ tylko dzięki niemu nasze umysły (ale i ciała) mają szansę się zregenerować. O tym, jak wielkie znaczenie ma "ładowanie baterii" świadczą proste, ale często przywoływane przykłady:

• Czy pamiętasz o doładowywaniu smartfona? Albo laptopa? Na pewno tak - co więcej, śpieszysz się z podłączeniem ładowarki aby zdążyć, zanim urządzenie samo się wyłączy.
• A czy wyobrażasz sobie jazdę samochodem bez jego zatankowania? Również nie - każdy kierowca będzie starał się w porę odwiedzić stację benzynową, żeby nie utknąć na środku drogi.

Skoro więc potrafimy pamiętać o tym, by regularnie "dokarmiać" użytkowane przez nas sprzęty czy pojazdy - dlaczego tak łatwo zapominamy o regeneracji organizmu?

Skrajne przepracowanie jest bardzo niebezpieczne - bez względu na to, czy dotyczy pracy umysłowej, czy fizycznej. Osoby, które przez wiele dni ograniczały sen, jedzenie i koncentrowały się tylko na wykonywaniu zadań ryzykowały poważnymi komplikacjami zdrowotnymi (np. udarami lub zawałami serca), a nawet życiem (być może zdarzyło Ci się usłyszeć zaczerpnięte z języka japońskiego pojęcie karoshi - określające śmierć z przepracowania).

Co dzieje się, jeśli za mało odpoczywasz?

Na szczęście opisane powyżej sytuacje są ekstremalne - i realizując swoje codzienne zadania z reguły nie ryzykujesz aż tak poważnymi konsekwencjami zdrowotnymi. Jeśli jednak zaniedbasz odpoczynek, a zmęczenie skumuluje się, możesz odczuwać wiele innych, nieprzyjemnych dolegliwości, np.:

• bóle głowy i pleców,
• uczucie silnego zmęczenia, wyczerpania,
• zniechęcenie,
• trudności z koncentracją,
• trudności z zasypianiem i pogorszenie jakości snu,
• zmniejszenie odporności na stres, drażliwość,
• problemy trawienne, brak apetytu,
• spadek odporności, większą podatność na infekcje.

Próby zastąpienia odpoczynku większą ilością pracy (nauki) to błędne koło. Twoja efektywność i wydajność spada, więc musisz przeznaczać znacznie więcej czasu na zadania, które zazwyczaj wykonujesz szybko. To z kolei sprawia, że znów nie masz chwili na odpoczynek i... wpadasz w "pętlę" - prawie tak jak zawieszający się komputer.

Jak odzyskać równowagę między nauką a codziennym życiem?

Wbrew pozorom to zadanie wcale nie musi być trudne! Wystarczy, że zastosujesz się do jednej, sprytnej zasady: aby znaleźć czas na odpoczynek, uwzględnij go w swoim planie dnia. Co więcej - potraktuj go jako "żelazny punkt programu", tak samo ważny, jak najważniejsze sprawdziany czy egzaminy (przecież na nie zawsze znajdujesz czas i są w Twoim kalendarzu nieprzesuwalne, prawda?).

Odpoczynek, czyli "ładowanie akumulatorów" to absolutnie niezbędny element życia, choć większość współczesnych ludzi odkłada go (lub przynajmniej próbuje odkładać) na później. Prawda jest jednak taka, że nigdy nie znajdziesz właściwego momentu na relaks, jeśli nie "zaparkujesz" go w swoim harmonogramie. Dlatego ustal, że o danej godzinie masz czas tylko dla siebie. Nawet jeśli przeznaczysz na własne przyjemności zaledwie 90 czy 120 minut dziennie - odczujesz różnicę.

Niektóre osoby są tak zdyscyplinowane w odpoczynku, że o pewnej porze (np. po 21:00) po prostu zamykają książki i powoli przygotowują się do snu. To świetne rozwiązanie, jeśli wiesz, że wieczorem Twoja praca będzie mało efektywna.

• Czasem lepiej jest nastawić budzik na 05:00 i wstać wcześnie, aby szybko doczytać kilka stron z podręcznika, niż tracić na ich przeczytanie całą noc, a jednocześnie toczyć walkę z zamykającymi się powiekami.
• A czasem lepiej jest odpuścić i po prostu porządnie się wyspać przed sprawdzianem czy trudnym dniem w szkole. Zdarza się, że mając wypoczęty umysł poradzisz sobie lepiej, niż po całonocnym maratonie naukowym. Zdrowie i dobre samopoczucie (fizyczne i psychiczne) jest zawsze najważniejsze!

Czy potrafisz dobrze odpoczywać?

Odpoczynek odpoczynkowi nierówny - tu również czai się kilka pułapek. Dlatego stworzyłam siedem zasad dobrego odpoczynku, które pomogą Ci efektywnie regenerować siły po większym wysiłku :)

Zasada 1: Pamiętaj, że odpoczynek to nie tylko przyjemności

Oczywiście relaks jest przyjemnością! Ale pamiętaj, że Twój organizm do regeneracji potrzebuje nie tylko zajęć, które lubisz (jak oglądanie telewizji, czytanie książek czy granie w gry), ale także zaspokojenia zupełnie podstawowych potrzeb. Dlatego zadbaj o poprawę stylu życia: wysypiaj się (to podstawa!), zdrowo i regularnie jedz oraz pamiętaj o aktywności (nie musisz biegać na siłownię - wystarczą spacery czy jazda na rowerze).

Zasada 2: Poćwicz techniki opanowywania stresu

Im mniejszy stres, tym mniej zmęczenia. Tak naprawdę wszyscy sporo energii "spalamy" zupełnie niepotrzebnie, stresując się na zapas. Poobserwuj, jak często niepokój towarzyszy Ci w codziennym życiu i znajdź sposoby na jego opanowanie. Dla ludzkiego organizmu zbawienna jest aktywność fizyczna - uprawianie sportu sprawia, że w organizmie wydzielają się hormony szczęścia. Doskonałe efekty przynoszą też ćwiczenia oddechowe - czasem wystarczy zamknąć oczy i spokojnie oddychać, licząc do 10. A jeśli czujesz, że stres bierze nad Tobą górę, nie wahaj się poprosić o pomoc specjalisty - najlepiej psychologa.

Zasada 3: Spisz na kartce zajęcia, które lubisz

Nie chodzi o to, aby planować, że od 21:15 do 21:45 czytasz książkę. Jednak lista pomysłów/zajęć, którymi możesz wypełnić wolny czas pomoże Ci łatwiej zorientować się, na co w danej chwili masz największą ochotę. Może znajdzie się na niej np. hobby, które bardzo Cię interesuje, ale od dawna nie poświęcasz na nie ani minuty? Dopisz je do listy, aby pamiętać o nim, gdy zaczniesz się zastanawiać: na co by tu wykorzystać tę wolną godzinkę...?

Zasada 4: Przejdź w tryb offline

Gdy surfujesz po sieci, Twój mózg nie odpoczywa. Wielu z nas utrzymuje kontakty ze znajomymi przez Internet i to zupełnie naturalne, że w wolnej chwili chcesz z nimi porozmawiać. Jednak unikaj spędzania długich godzin na scrollowaniu portali społecznościowych. Każdy portal naraża Twój mózg na podświadome “skanowanie” setek zdjęć, słów, filmów - te wszystkie bodźce po pewnym czasie generują u Ciebie dodatkowe zmęczenie. Co więcej - jeśli podświadomie czekasz na sygnał powiadomienia i od razu sięgasz po telefon, by zobaczyć, kto do Ciebie napisał, to przez cały czas funkcjonujesz w napięciu. Dlatego postaraj się znaleźć czas na odpoczynek także w trybie offline: idź na spacer rozglądając się po okolicy, poczytaj papierową książkę, posłuchaj muzyki, pobaw się z psem, rysuj, potrenuj ulubiony sport. Postaraj się również zastąpić spotkania on-line przebywaniem z ludźmi, których lubisz - kontakty z bliskimi, przyjaciółmi, kolegami są większości ludzi niezbędne i świetnie poprawiają nastrój.

Zasada 5: Doceniaj nicnierobienie

Masz weekend po ciężkim tygodniu i spędzasz go na "nicnierobieniu"? W sobotę nie możesz zmusić się do zrealizowania planów, które ułożyłeś/ułożyłaś? Zaakceptuj to! Być może totalny luz okaże się Twoim najlepszym sposobem na regenerację. Nie musisz odczuwać z tego powodu żadnych wyrzutów sumienia. Jeśli tylko dzięki takim niby “straconym” dniom wracasz później do szkoły z pełną energią - to znaczy, że spełniły one swoje zadanie :)

Zasada 6: Pracuj na 100% i odpoczywaj na 100%

Gdy zadbasz o odpoczynek szybko przekonasz się, że sprzyja on efektywnej nauce. Łatwiej jest Ci skoncentrować się na zadaniach, gdy wiesz, że po ich zakończeniu znów zajmiesz się tym, co lubisz. Pamiętaj jednak o zachowaniu równowagi: kiedy odpoczywasz, również daj sobie prawo do stuprocentowego relaksu. Postaraj się nie myśleć wtedy o szkole, zadaniach, sprawdzianach. Jeśli przypomnisz sobie o czymś ważnym, po prostu zapisz to w kalendarzu albo na kartce - i wróć do odpoczynku.

Zasada 7: Pamiętaj, że odpoczynek należy Ci się ZAWSZE

Odpoczywanie nie jest nagrodą - jest koniecznością. To Twój absolutny must have, tak samo potrzebny do życia jak oddychanie, jedzenie i sen. Jeśli zdarza Ci się pomyśleć, że po całym dniu nie “zasłużyłeś/nie zasłużyłaś" sobie na to, by odpocząć - jak najszybciej odrzuć takie myśli. Bez względu na to, czy dany dzień był efektywny, czy udało Ci się zrealizować plany, czy może wykonałeś/wykonałaś trochę za mało zadań - ZAWSZE masz prawo do odpoczynku i snu. Zrelaksuj się, a następnego dnia wrócisz do działania z nową motywacją. Mam nadzieję, że dzięki powyższym zasadom popatrzysz na siebie z większą wyrozumiałością. Być może zauważysz również, jak niewiele osób potrafi dzisiaj odpoczywać - i nie będziesz powtarzać ich błędów. Twój organizm odpłaci się za to energią i motywacją; odkryjesz, że wszystko ustawia się na właściwych miejscach, a Ty działasz znacznie skuteczniej.

---

Spodobał Ci się ten artykuł? Udostępnij go znajomym! A jeśli masz pytania, napisz do nas - być może jeden z następnych wpisów poświęcimy właśnie tematowi, który zaproponujesz :)